รูปสองอย่าง08

ประเภทที่ ๘ ปริจเฉทรูป

ปริจเฉทรูป คือ รูปที่เป็นช่องว่างระหว่างรูปกลาปต่อรูปกลาป มีทั้งสิ่งที่มี ชีวิตและไม่มีชีวิต เป็นรูปที่คล้าย ๆ กับทำหน้าที่ให้รู้ถึงสัณฐานของรูปต่าง ๆ หรือ คล้ายกับเป็นผู้จำแนกให้รู้ได้ซึ่งรูปต่าง ๆ

ใน บรรดาสิ่งที่มีชีวิต หรือไม่มีชีวิตทั้งหลายนั้น ถ้าไม่มีช่องว่างกั้นกลาง เสียแล้ว ก็ไม่สามารถจะรู้ได้ว่า รูปนั้นมีจำนวนเท่าไร มีสัณฐานเป็นอย่างไร ต่อเมื่อ มีช่องว่างคั่นอยู่จึงกำหนดรู้ได้ว่า มีจำนวนเท่าไร มีสัณฐานอย่างไร และช่องว่าง นี่แหละ เรียกว่า อากาสธาตุบ้าง เรียกว่า ปริจเฉทรูปบ้าง

๑๙. ปริจเฉทรูป

ปริจเฉทรูป เป็นช่องว่างระหว่างรูปต่อรูป ระหว่างกลาปกับกลาป มีได้ทั้งใน สิ่งที่มีวิญญาณและไม่มีวิญญาณ

ถ้า ไม่มีปริจเฉทรูปแล้ว จำนวนรูปกลาปก็มีไม่ได้ ที่สุดของรูปก็มีไม่ได้ เขต แดนของรูปก็มีไม่ได้ เพราะรูปเหล่านั้นจะติดกันเป็นพืดไปหมด ไม่มีรูปร่างสัณฐาน และก็นับจำนวนไม่ได้ด้วย

ปริจเฉทรูปนี้ มีอีกชื่อหนึ่งว่า อากาสรูป อากาสนี้ยังจำแนกได้เป็น ๕ คือ

(๑) อชฺฏากาส ได้แก่ ที่ว่างในท้องฟ้าทั่วไป

(๒) กสิณุคฺฆาฏิมากาส ได้แก่ อากาศที่เพิกแล้วจากกสิณ อากาศที่เนื่องมา จากกสิณ

(๓) วิวรากาส อากาศในช่องโปร่ง เช่น ช่องหู ช่องจมูก ขวด โอ่ง ไห

(๔) สุสิรากาส อากาศในโพรงทึบ เช่น ในปล้องไม้ไผ่ ในเห็ดเผาะ

(๕) ปริจฺเฉทากาส อากาศที่คั่นระหว่างรูปกลาปต่อรูปกลาป คือ ปริจเฉท รูป หรืออากาศรูปนี่แหละ

อีกนัยหนึ่งแสดงว่าอากาศมีเพียง ๔ เท่านั้น คือ รวมวิวรากาสกับสุสิรากาส เข้าเป็นหนึ่ง เรียกว่า ปริจฺฉินฺนากาส คือ อากาศในช่องว่าง ไม่แยกเป็นทึบ หรือไม่ทึบ